Muzeum Grecko-Rzymskie
Największe i najlepsze w Egipcie Muzeum Grecko-Rzymskie zapoznaje z długą historią miasta (obejmującą okres od 300 p.n.e. do 600 n.e.).
Muzeum powstało w 1892 r. w niewielkim budynku przy szari‘Hurrija. W 1895 r. zbiory przeniesiono na obecne miejsce do gmachu o neoklasycznej fasadzie z sześcioma kolumnami i belkowaniem z grecką inskrypcją „MOYXEION” (Muzejon). Od 1984 r. można zwiedzać 27 sal wystawowych i ciekawą ekspozycję w ogrodzie. Zgromadzono tu przedmioty kultu z okresu faraońskiego, grecko-rzymskiego i chrześcijańskiego: mumie, hellenistyczne posążki, popiersia cesarzy, figurki tanagryjskie i zabytki wczesnochrześcijańskie, a także wspaniały zbiór monet z okresu od ok. 630 p.n.e. aż do panowania tureckiego (XIX w.).
W westybulu wystawiono znaleziska prehistoryczne oraz dwa sfinksy z czasów Apriesa, zabytki wczesnochrześcijańskie (wykonany z alabastru Dobry Pasterz ma cechy sztuki koptyjskiej), typowe dla sztuki bizantyjskiej głowice koszykowe, a także monety aleksandryjskie (ok. 50 tys. sztuk), koptyjskie tekstylia, detale architektoniczne z kolorowej gliny pochodzące z kościołów i klasztorów oraz antyczny system nawadniający. W Sali Apisa: figura Serapisa z białego marmuru z czasów Hadriana (117-138), mozaiki aleksandryjskie, kolekcja posągów Aleksandra Wielkiego oraz greckie inskrypcje i papirusy.
Sale zawierają także zabytki egipskie sprowadzone do Aleksandrii w czasach ptolemejskich, mumie i sarkofagi, mumie krokodyli), kolekcję Antoniadesa. Są tu też detale z piaskowca ze świątyni w Athribis (Benha) oraz czarne bazaltowe posążki kapłanów, grecka rzeźba hellenistyczna, sarkofagi, wyroby z terakoty z terenu Aleksandrii: wspaniała kolekcja terakotowych figurek tanagryjskich pochodzących z okresu między III w. p.n.e. dary grobowe, szkło egipskie produkowane nad Nilem, głowę cesarza Hadriana (z brązu), a także portrety Kleopatry, dwa zrekonstruowane grobowce z sarkofagami z III w. p.n.e. i I w. n.e. oraz egipskie rzeźby.
Okolice Midan Orabi i Midan Tahrir
Wędrując Corniche z Midan Sa’ad Zaglul na zachód, dociera się do dawnego centrum Aleksandrii, obecnego placu Orabi, gdzie frontem do morza stoi Pomnik Nieznanego Żołnierza, za którym częściowo odtworzono dawne Francuskie Ogrody. Od południa do placu przylega Midan Tahrir (plac Wolności) z konnym posągiem Muhammada Alego. W tej dzielnicy mieszkali niegdyś europejscy kupcy i jubilerzy. Wzrok przyciąga charakterystyczna gotycko-mauretańska bryła anglikańskiego kościoła św. Marka. Niedaleko stoi grecka katedra prawosławna i katedra katolicka pod wezwaniem św. Katarzyny.
Od działających od wieków pracowni jubilerskich wzięła się nazwa meczetu Attarin (szari‘ Attarin Mosque), wzniesionemu na miejscu kościoła św. Atanazego (370 r.).
Po wkroczeniu muzułmanów wódz Amr Ibn El As zamienił niewielką świątynię na meczet i nadał mu nazwę Meczetu Tysiąca Kolumn. Przebudowano go w okresie Fatymidów. Wielokondygnacyjny minaret pochodzi z XIV w. Tu żołnierze Napoleona wydobyli wielki 7-tonowy sarkofag uważany za grób Aleksandra Wielkiego (w British Museum).
Okazało się, że był przeznaczony dla faraona Nektanebo I.
Muzeum Narodowe
Niewielkie (w porównaniu z kairskim), ale doskonale zorganizowane Muzeum Narodowe wykorzystuje najnowsze metody ekspozycji zabytków i prezentuje pokazy audiowizualne. Placówka została założona w 1926 r. Muzeum mieści się w trzypiętrowym domu w stylu włoskim, otoczonym zielonym, cienistym ogrodem. Wewnątrz zgromadzono kolekcję sztuki egipskiej czasu faraonów (podziemia).
Do najbardziej znanych dziel należy posąg cesarza I Iadriana i statua faraona egipskiego, a także cenne dary grobowe i biżuteria. W podziemiu wystawiono egipskie mumie.
Fort Kaitbeja i Faros
Centrum handlowe antycznej Aleksandrii, Port Wschodni, nie pulsuje już życiem tak jak dawniej. W starożytności tereny na zachód od Midan Orabi przykrywała woda, a Aleksandrię z wyspą Faros (z latarnią morską) łączyła jedynie grobla zwana Heptastadionem. Teren Portu Wschodniego badają archeolodzy podmorscy Jeana-Yvesa Empereura i Francka Goddio.
Meczet Sidi Abu al-Abbasa Ahmada al-Mursiego
Najważniejszy obiekt sakralny miasta to piękny meczet Sidi Abu al-Abbasa Ahmeda al-Mursiego, wzniesiony przez Algierczyków w 1796 r. nad grobem XIII-wiecznego świątobliwego męża z Andaluzji – Abu al-Abbasa, sufickiego mędrca z zakonu Shadhali. Świątynia jest przystankiem dla pielgrzymujących do Mekki wiernych z Maroka, a szajdh – patronem tutejszych rybaków i marynarzy. Naprzeciwko meczetu stoją wspaniałe domy w stylu art deco, a pod ich arkadami mieszczą się kawiarenki.
Fort Kaitbeja i dawna latarnia na Faros
Przez dawny Heptastadion przechodzi się na wyspę Faros, gdzie stał jeden z cudów świata starożytnego – latarnia morska.
Po drodze warto wstąpić do Akwarium i Instytutu Oceanograficznego oraz do malowniczej arabskiej i tureckiej dzielnicy. Fort Kaitbeja (ok. 1480 r.) to najbardziej charakterystyczny zabytek Aleksandrii. Wybudowano go przy wejściu do Portu Wschodniego na fundamentach antycznej latarni morskiej. Budowniczy fortu, mamelucki władca Egiptu, Kaitbej (panował w latach 1468-1496) wykorzystał resztki zawalonej na początku XIV w. latarni morskiej. Zewnętrze mury zbudował sułtan el-Ghouri -wykorzystał do tego m.in. ogromne filary z czerwonego granitu. Warownia miała zabezpieczyć miasto przed atakami Turków. Fort dwukrotnie był niemal całkowicie zrujnowany.
Latarnia morska na Faros
Faros to niewielka wysepka u wejścia do portu starożytnej Aleksandrii, na której w latach 300-280 p.n.e. na zlecenie Ptolemeusza I Sotera wybudowano latarnię morską, jeden z siedmiu cudów świata starożytnego. Budowniczym byt Sostratos z Knidos. Latarnię oddano do użytku w 283 r. p.n.e. (lub 279 r. p.n.e.) już po śmierci Sotera, za panowania jego syna Ptolemeusza Filadelfosa.
Wygląd latarni można odtworzyć jedynie na podstawie opisów literackich. Latarnia na Faros miała ok. 135 m wysokości (wg innych wyliczeń 117 m – wysokość 40-piętrowego wieżowca) i prawdopodobnie kształt graniastosłupa, na którym ustawiono węższy graniastosłup sześcioboczny, a ponad nim część cylindryczną. Zdobiły ją okładziny z marmuru i posągi delfinów z brązu. Na szczyt prowadziła spiralna pochylnia. Wewnątrz zainstalowano dźwigi do transportu opału. Latarnię wieńczył ogromny posąg boga Heliosa. U wejścia stały dwie kolosalne figury Ptolemeusza I Sotera i jego żony Bereniki I (odnalezione w czasie podmorskich wykopalisk w połowie lat 90. XX w.). Światło latarni było widoczne z odległości 40 km. Częściowe zniszczenie spowodowały trzęsienia ziemi – w II w. runęła jej najwyższa kondygnacja. W IX w. resztki obiektu zaadaptowano na meczet. W 1962 r. w czasie badań podmorskich natrafiono na pozostałości pierwotnej latarni.