Aleksandria (ponad 5 mln mieszkańców) to drugi co do wielkości ośrodek Egiptu i dynamicznie się rozwijające centrum handlu, kultury i przemysłu. Zycie mieszkańcom utrudniają spaliny, tłok na ulicach, prace budowlane. Wykopaliska w Aleksandrii to przede wszystkim prace nad zabezpieczeniem tego, co przypadkowo odkryto przy okazji budowy nowego gmachu banku, hotelu czy drogi szybkiego ruchu. Nadal nie przeprowadza się kompleksowych badań – ciągle nie wiadomo, co się znajdzie w głębokich wykopach. Wiele osób uważa, że nie ma po co jechać do Aleksandrii. To mylne przekonanie. Metropolia przez pół wieku starała się odciąć od swoich śródziemnomorskich korzeni, ale niezbyt jej się to udało. Obecnie na każdym kroku widać chęć przywrócenia jej pozycji kulturalnej stolicy basenu Morza Śródziemnego. Turyści najczęściej wędrują po centrum w trójkącie wyznaczonym placami Saad Zaglul, al-Gumhurija i Orabi. Spacerując po tych okolicach, warto pamiętać, że pod płytami chodników i asfaltem jezdni drzemie nieznana i nieco zapomniana Aleksandria Ptolemeuszów i Cezarów.
Od Midan Saad Zaglul do Muzeum Grecko-Rzymskiego
Centrum miasta przesunęło się na wschód z placu Orabi na Midan Saad Zaglul, ozdobiony pomnikiem przywódcy egipskich nacjonalistów Sada Zaghlula (1858-1927). Przy placu działa biuro informacji turystycznej i wznosi się pseudomauretański hotel Cecil, w którym w czasie II wojny przygotowywano plany bitwy pod Al-Alamajn. Usytuowane dokoła niegdyś modne aleksandryjskie cukiernie, urzekają resztkami secesyjnego wystroju (Delices, Trianon, Athineos).
Przy szari Nabi Daniel widać kute wrota synagogi Elijahu Ha-Navi, wzniesionej w 1885 r. w modnym wówczas stylu włoskim przez barona Jacquesa de Menansce. Niedaleko stąd można zobaczyć otoczoną wysokimi budynkami (wejście od strony rue de 1,Eglise Copte) koptyjską katedrę św. Marka (pocz. XX w.). Poświęcono ją św. Markowi Ewangeliście, który w 67 r. w Aleksandrii poniósł śmierć męczeńską. Kształt świątyni nawiązuje do XII-wiecznej architektury bizantyjskiej. Jej kaplice kryją grobowce pierwszych 47 patriarchów aleksandryjskich.
W bocznej uliczce od szari Nabi Daniel (szari Szarm asz-Szajch) otwarto Muzeum Kawafisa, nowogreckiego poety aleksandryjskiego, ostatniego świadka różnorodności kulturowej i religijnej miasta. Muzeum jest zlokalizowane na drugim piętrze domu w pobliżu szpitala, gdzie zmarł. Pochowano go na greckim cmentarzu Szatbi. Niedaleko, w greckim kościele pod wezwaniem św. Saby (XVII w.) przechowuje się marmurową tablicę, na której podobno ścięto św. Katarzynę Aleksandryjską.
Skrzyżowanie ulic Hurrija i Fuad z szari Nabi Daniel wyznacza dawne centrum starożytnego ośrodka. Droga pod asfaltem to dawna flankowana przez marmurowe kolumny portyków Droga Kanopska do nadmorskiego Kanopos. Wiodła ona do centralnie usytuowanej Bramy Słońca. Badacze sądzą, że niedaleko stał Muzejon -świątynia muz, założona przez króla Ptolemeusza I Sotera (323-282 p.n.e.), ośrodek badawczy i słynna w całym ówczesnym świecie biblioteka. Naprzeciw Muzejonu wznosiła się słynna Soma, gdzie pochowano szczątki Aleksandra Wielkiego.
Spoczęli w niej też znaczniejsi Ptolemeusze, którymi tak pogardzał zwycięski Oktawian August. Grobu Aleksandra Wielkiego poszukuje wielu archeologów. Niektórzy sądzą, że Soma znajduje się pod fundamentami XIX-wiecznego meczetu Nabi Daniela.
Teatr rzymski
Szari Nabi Daniel dochodzi do Midan al-Gumhurija i neobarokowego dworca kolejowego z 1927 r., wzniesionego według projektu grecko-włoskiego.
Stąd już niedaleko (na północ) w kierunku Kom ad-Dik(Kom el-Dik, „wzgórze gruzów”) z jedynym w Egipcie rzymskim teatrem, a właściwie odeonem oraz ruinami term i Domu Ptaków.
Dawniej był tu fort napoleoński – w 1959 r. postanowiono go zburzyć, aby wybudować blok.
Gdy przystąpiono do prac, szef polskiej misji archeologicznej prof. Kazimierz Michałowski otrzymał wiadomość, że świder wyrzucił spod ziemi kostki antycznej mozaiki. Jedynie dzięki doświadczeniu i dobrym stosunkom z egipskimi władzami udało się profesorowi zatrzymać prace przy stawianiu fundamentów.
W końcu odsłonięto wspaniały rzymski odeon z II w., z marmurowymi (być może z marmuru włoskiego) siedzeniami dla 600-700 widzów w 13 rzędach. Część miejsc była numerowana greckimi literami.
W centrum orchestry krąg z szarych kamieni wyznaczał miejsce, gdzie aktor miał stereofoniczny odsłuch swego występu. Ruiny akademii odkryli polscy archeolodzy w 2004 r., a w dwa lata później odsłonili trzy (z trzynastu) sale wykładowe (planuje się ich rekonstrukcję). To najstarsza znana w świecie uczelnia wyższa, kontynuacja dzieła Biblioteki Aleksandryjskiej. Rzymski odeon pełnił rolę Audytorium Maximum. Budynek zniszczyło potężne trzęsienie ziemi w VI lub VII w. Teren starożytnej akademii oraz rzymskiego miasta jest niedostępny dla zwiedzających z powodu prowadzonych prac archeologicznych.
Wykopaliska odsłoniły też dzielnicę mieszkalną z cysterną, gimnazjonem i rzymskimi ulicami kolumnowymi.
Na północ od teatru stoi tzw. Dom Ptaków, willa rzymska z czasów Hadriana ze wspaniałą mozaikową posadzką w głównym pomieszczeniu z wyobrażeniem dziewięciu gatunków ptaków oraz panterą. Idąc do niej, przechodzi się obok laboratorium, gdzie czyści się zabytki wydobyte z morskiego dna w ramach poszukiwania tzw. pałacu Kleopatry i latarni z Faros.
Na północny wschód od ruin między domami widać resztki murów obronnych. Muzeum Sztuk Pięknych jest zlokalizowane na wschód od dworca Masr. Placówka eksponuje egipskie i europejskie malarstwo od XVI do XIX w.
Zazwyczaj są tu prezentowane wystawy czasowe i odbywają się targi książki.